W jaki sposób pracodawca może kontrolować pracowników?

Przepisy wyraźnie określają, w jakich sytuacjach pracodawca może przeszukać mienie oraz własność pracownika, a także monitorować jego pracę. Działania pracodawcy muszą mieć właściwą formę oraz zakres.

Rafał Lysik

Bezsprzecznym jest, że pracodawca może stosować środki które będą chronić jego mienie, zapobiegać jego zniszczeniu oraz kradzieży. Musi to jednak robić właściwie. W sytuacji gdy w firmie nagle okaże się że zaginął firmowy komputer, to pracodawca nie może ot tak sobie przeszukać toreb i mienia pracowników bez ich zgody. Wyjątek w takiej sytuacji jest jeden, a mianowicie jeśli wcześniej pracodawca w regulaminie pracy uprzedził pracowników o takich możliwych kontrolach oraz o ich zakresie. W takich wypadkach odrębna zgoda pracownika na przeszukanie nie jest wymagana.

Jak podkreślają prawnicy, przeszukanie toreb pracownika nie może być nagłą i impulsową reakcją na kradzież mienia w zakładzie. Pracodawca musi się stosować do przepisów prawa pracy i regulaminu pracy. A takie mówią np. że przeszukanie i monitoring pracownika powinien być odpowiednio uzasadniony przez pracodawcę. Szef może kontrolować pracowników, ale nie bezgranicznie. Powinien on mieć na uwadze prywatność pracowników oraz ich dobra osobiste. Art. 11 k.p. mówi o tym, że każdy pracownik ma prawo do prywatności i do ochrony swojego dobrego imienia, a pracodawca musi uszanować te prawa. Jeśli je złamie, będzie odpowiadał za ich naruszenie zgodnie z art. 8 k.p.

Bezdyskusyjnym jest, że kradzież pracownika w pracy stanowi ciężkie naruszenie obowiązków pracownika i konsekwencją tego może być dyscyplinarne zwolnienie z pracy. Prawnicy podkreślają, że kontrola rzeczy pracownika w pracy może mieć dwojakie podłoże. Po pierwsze może to być kontrola prewencyjna. Ma ona na celu zapobieganie wynoszeniu z zakładu pracy drogocennych materiałów lub części lub materiałów niebezpiecznych, w przypadku których ich niekontrolowane użycie może wywołać opłakane i nieprzewidziane skutki. Praktycznym przykładem kontroli prewencyjnej może być kontrola ochrony na bramkach w fabryce, kontrola personelu medycznego przy wyjściu ze szpitala czy kontrola petentów przy wejściu do sądu. We wszystkich tych przypadkach pracownik musi być poinformowany wcześniej o formie i zakresie takiej kontroli, a także jej celu. Najczęściej są to zapisy w regulaminie pracy lub w rozporządzeniach zakładowych. W przypadku wejścia do sądu petent wchodząc na teren sądu wyraża zgodę, że będzie stosował się do regulaminu obiektu. Dlatego w regulaminie pracy sądu musi być zapis, że każdy wchodzący będzie kontrolowany np. za pomocą wykrywacza metali. Drugim rodzajem kontroli mienia jaka może mieć miejsce w zakładzie pracy jest kontrola następcza. Jest to kontrola przeprowadzana w wypadkach, gdy zginęło mienie firmowe na skutek kradzieży. Pracodawca w ochronie swoich interesów może zwrócić się wtedy do załogi i poprosić ją o poddanie się kontroli. Takie działanie nie będzie bezprawne, bo wynika z troski pracodawcy o mienie zakładu.

Jakie są dopuszczalne sposoby kontrolowania pracownika?

Prawo pracy i kodeks cywilny mówią, że podczas kontroli pracownika nie może dochodzić do dyskryminacji (sprawdzani są tylko niektórzy pracownicy lub jedni pracownicy są kontrolowani bardziej, a inni mniej), do molestowania (zakres kontroli przewyższa dopuszczalny i uzasadniony zakres kontroli) oraz do mobbingu (poniżanie pracownika, jego wykorzystywanie, szantażowanie go).

Pracodawca w celu monitoringu pracowników oraz ochrony mienia może zainstalować kamery w zakładzie pracy. Kamery powinny być umieszczone w widocznych miejscach, na rogach budynków, w biurach, halach. Wybierając miejsce do zainstalowania komery w zakładzie pracy pracodawca musi uwzględnić prawo do ochrony prywatności pracownika oraz prawo do zachowania dobrego imienia pracownika. Dlatego kamery monitoringu nie mogą być zainstalowane w takich miejscach jak łazienki, toalety, kabiny prysznicowe, pokoje socjalne.